آثار باستانی در صدر اسلام (قرآن)بنا به آیات قرآن برخی از آثار باستانی امت‌های گذشته تا زمان اسلام باقی مانده بودند. ۱ - وجود آثار باستانى در صدر اسلاموجود آبادى‌ها و شهرهاى برخى از امّت‌های پيشين تا عصر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: ۱. «ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْقُرَى نَقُصُّهُ عَلَيْكَ مِنْهَا قَآئِمٌ وَحَصِيدٌ؛اين از خبرهای شهرها و آباديهاست كه ما برای تو باز گو مي‌كنيم، كه بعضي (هنوز) بر پا هستند و بعضي درو شده اند (و از ميان رفته اند).» ۲. «أَفَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَسَاكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّأُوْلِي النُّهَى؛آيا (اين حقيقت) سبب هدايتشان نشده است كه چه بسيار امت‌ها را پيش از آنان هلاک كرديم كه (اينان) در خانه هايشان رفت و آمد می كنند ؟ مسلماً در اين (امور) نشانه‌هايى (عبرت آموز) براى صاحبان خرد است.» ۳. «فَكَأَيِّن مِّن قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا وَبِئْرٍ مُّعَطَّلَةٍ وَقَصْرٍ مَّشِيدٍ • أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ؛چه بسيار از شهرها و آباديها كه آنها را نابود و هلاک كرديم در حالي كه ستمگر بودند به گونه اي كه بر سقف‌های خود فرو ريختند (نخست سقف‌ها ويران گشت و بعد ديوارها به روي سقف‌ها!) و چه بسيار چاه پر آب كه بی‌صاحب ماند و چه بسيار قصرهاي محكم و مرتفع!آيا آنها سير در زمین نكردند تا دلهائي داشته باشند كه با آن حقيقت را درك كنند يا گوشهاي شنوائي كه نداي حق را بشنوند چرا كه چشمهاي ظاهر نابينا نمي‌شود بلكه دل‌هائی كه در سينه ها جاي دارد بينائي را از دست مي‌دهد!» از ترغيب به گردش در زمین و نظر كردن در عاقبت پيشينيان، روشن مى‌شود كه آثار آنان باقى بوده است. ۴. «فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَعْلَمُونَ؛اين خانه هاي آنهاست كه به خاطر ظلم و ستمشان خالی مانده، و در اين نشانه روشنی است براي كسانی كه آگاهند. » ۵. «قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ؛بگو : در زمين بگرديد پس با تأمل بنگريد كه سرانجام گنهكاران چگونه شد؟» ۶. «وَكَمْ أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ بَطِرَتْ مَعِيشَتَهَا فَتِلْكَ مَسَاكِنُهُمْ لَمْ تُسْكَن مِّن بَعْدِهِمْ إِلَّا قَلِيلًا ...؛بسيار (اهل) شهرهايى را كه (به سبب فراوانى نعمت) در زندگى خود گرفتار سرمستى و طغیان شده بودند ، هلاک كرديم ، پس اينها خانه‌هاى ايشان است كه پس از آنان (خراب و ويران شده و) جز اندكى مورد سکونت قرار نگرفته اند ....» ۷. «أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِن كَانُوا أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ؛آيا در زمين سير نكردند و ببينند عاقبت كساني كه قبل از آنها بودند چگونه شد؟، آنها نيروئي بيش از اينان داشتند، و زمين را (براي زراعت و آبادي) دگرگون ساختند، و بيش از آنچه اينان آباد كردند، عمران نمودند، و پيامبرانشان با دلائل روشن به سراغشان آمدند (اما آنها انكار كردند و کیفر خود را ديدند) خداوند هرگز به آنها ستم نكرد، آنها به خودشان ستم مي‌كردند.» ۸. «او لم یهد لهم کم اهلکنا من قبلهم من القرون یمشون فی مسکنهم...؛آيا برای هدایت آنها همين كافي نيست كه افراد زيادي را كه در قرون پيش از آنها زندگي داشتند هلاک كرديم ؟ اينها در مساكن (ويران شده) آنان راه مي‌روند....» ۹. «أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَكَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِن شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا؛آيا آنها سير در زمين نكردند تا ببينند عاقبت كسانک كه پيش از آنها بودند چگونه شد؟ همانها كه از اينان قويتر (و پرقدرتتر) بودند، نه چيزي در آسمان و نه چيزي در زمين از حوزه قدرت او بيرون نخواهد رفت، او دانا و توانا است.» ۲ - عناوین مرتبطویرانههای قوم لوط (قرآن). ۳ - پانویس
۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۱۲۱، برگرفته از مقاله «آثار باستانی در صدر اسلام». |